بایگانی روزانه: دسامبر 14, 2021

سرمایه‌گذاران برای تعیین سودآوری کسب و کاری که به آن‌ها پیشنهاد شده است از ارزش فعلی خالص (net present value)  استفاده می‌کنند. ارزش فعلی خالص برای تحلیل سرمایه‌گذاری در یک کسب و کار یا پروژه‌ی جدید در داخل یک شرکت بسیار مفید است.

ارزش فعلی خالص تمام ورودی‌ها و خروجی‌های نقدی پیش‌بینی شده را در نظر می‌گیرد و مفهومی را به عنوان ارزش زمانی پول (value of money) به کار می‌گیرد تا بتواند به پاسخ این سوال که آیا این سرمایه‌گذاری برای من سود به ارمغان می‌آورد یا زیان، دست پیدا کند.

ارزش فعلی خالص به عنوان یک معیار خوب مزیت‌های منحصر به فردی به همراه دارد. با این حال این شاخص عاری از عیب و نقص نیست. در حقیقت این شاخص در برخی از تصمیم‌های سرمایه‌گذاری کارایی ندارد.

در انتهای این یادداشت شما علاوه بر آشنا شدن با ارزش فعلی‌خالص و چگونگی محاسبه‌ی آن نسبت به مزیت‌ و معایب‌ آن نیز آگاهی بدست می‌آورید. در ادامه با مایا همراه باشید.

ارزش فعلی خالص (NPV) چیست

با گسترش کسب و کار نیاز به تصمیم‌گیری درباره‌ی سرمایه‌گذاری بیشتر و بیشتر می‌شود. یک کسب و کار باید تصمیم‌های مربوط به گسترش و همچنین سرمایه‌گذاری را با دقت فراوان اتخاذ کند. در چنین شرایطی این کسب و کارها از ابزارهای مختلفی مانند ارزش فعلی خالص کمک می‌گیرند تا با کمک آن بتوانند مناسب‌ترین و سودآورترین سرمایه‌گذاری را جذب کنند.

ارزش فعلی‌خالص یکی از ابزارهای بودجه‌بندی سرمایه‌ای به شمار می‌آید که از آن برای تحلیل سودآوری یک پروژه یا سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود. برای درک ارزش فعلی خالص (NPV) بهتر است ابتدا با مفهومی به نام ارزش زمانی پول آشنا شوید. ارزش زمانی پول به زبان ساده یعنی ریال آینده‌ی من به اندازه‌ی ریال امروزم ارزش ندارد. به طور کلی ارزش فعلی خالص از تفاوت ارزش فعلی تمام ورودی‌های نقدی و ارزش فعلی خروجی‌های نقدی طی یک دوره‌ی زمانی خاص به دست می‌آید.

اگر تفاوت جریان‌های نقدی ورودی و خروجی مثبت باشد حاکی از این موضوع است که پروژه یا کسب و کار سودآور است. بدیهی است که منفی شدن بدان معنی است که نتیجه‌ی این سرمایه‌گذاری چیزی به غیر از ضرر نخواهد بود.

شاید این سوال مطرح شود که هدف از محاسبه‌ی ارزش فعلی‌خالص چیست؟ بر اساس ارزش زمانی پول، وجه نقدی که امروز ما در اختیار داریم در آینده ارزش خود را از دست می‌دهد. از این رو ما به یک شاخص به نام ارزش فعلی خالص نیاز داریم که بر حسب نرخ بهره، تورم یا فرصت‌های سرمایه‌گذاری ارزش از دست رفته‌ی وجوه نقد و زمان و تاخیر بازگشت سرمایه را بر حسب شرایط فعلی محاسبه کند.

فرمول ارزش فعلی خالص (NPV)

سرمایه‌گذاری اولیه‌ی مورد نیاز برای راه‌اندازی کسب و کار اولین جمله‌ی فرمول ارزش فعلی‌خالص (NPV) است و از آنجایی که نشان‌دهنده‌ی خرج کردن پول است منفی در نظر گرفته شده است.

دومین جمله اولین جریان نقدی است که می‌تواند برای سال اول باشد. در صورتی که پروژه در سال فعالیت سودآور نباشد این جمله منفی است. جمله‌ی سوم جریان نقدی سال دوم و به همین ترتیب هر جمله جریان نقدی سال‌های بعدی است. تعداد سال‌ها بسته به پیش‌بینی شما می‌تواند متفاوت باشد.

r در این فرمول نرخ تنزیل و T در مخرج این فرمول نمایانگر هسته‌ی ماجرا یعنی ارزش زمانی پول یا همان زمان است. همانطور که اشاره شد مقدار بالای T باعث می‌شود که جریان‌های نقدی در آینده‌ی دور با نرخ تنزیل بیشتری مواجه شوند.

اگر چه فرمول محاسبه‌ی ارزش فعلی‌خالص (NPV) ساده است اما کمتر کسی آن را به صورت دستی محاسبه می‌کند. در حقیقت با وارد کردن فرمول در اکسل و اطلاعات مورد نیاز محاسبه‌ی آن به اکسل سپرده می‌شود. شما همچنین می‌توانید از ابزارهای آنلاین رایگان برای محاسبه‌ی ارزش فعلی خالص استفاده کنید. با این حال برای درک بهتر چگونگی محاسبه‌ی ارزش فعلی خالص در بخش بعدی با یکدیگر مثالی را مرور خواهیم کرد.

ارزش فعلی خالص (NPV) چگونه محاسبه می‌شود

با استفاده از داده‌های زیر با یکدیگر در این بخش مثالی را بررسی می‌کنیم تا به درک درستی از چگونگی محاسبه‌ی ارزش فعلی خالص برسیم. لازم به ذکر است نرخ تنزیل در این مثال ۱۰ درصد در نظر گرفته شده است.

تصور کنید که یک فرصت سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیون تومانی برای گسترش کسب و کار شما پیش آمده است. سپس شما تخمین بزنید که این سرمایه‌گذاری برای ۱۰ سال آینده سالانه ۳ میلیون تومان سود ایجاد می‌کند. هزینه‌ که به عنوان نرخ تنزیل در نظر گرفته می‌شود هم سالانه ۱۰ درصد است.

ارزش فعلی‌خالص ارزش هر جریان نقدی پیش‌بینی شده است که به کمک نرخ تنزیل ارزش معادل آن به دست آمده است. با جمع‌آوری مقدار ارزش‌ فعلی خالص هر سال و کسر هزینه‌ی اولیه‌ ارزش فعلی خالص پروژه به دست آمده است. از آنجایی که ارزش فعلی خالص مثبت است به احتمال زیاد سرمایه‌گذاری شما سودآور خواهد بود.

مزیت‌های ارزش فعلی خالص

۱. ارزش زمانی پول

ارزش فعلی خالص ابزاری برای تجزیه و تحلیل سودآوری یک سرمایه‌گذاری به حساب می‌آید که ارزش زمانی پول را در نظر می‌گیرد. جریان‌های نقدی در آینده ارزش کمتری نسبت به امروز خواهند داشت. این جنبه از سرمایه‌گذاری بسیار مهم است و به درستی در محاسبه‌ی ارزش فعلی خالص به آن توجه می‌شود.

محاسبه‌ی این شاخص شرایطی را فراهم می‌کند که در آن به راحتی دو پروژه‌ی مشابه را با یکدیگر مقایسه کنید. برای مثال تصور کنید دو فرصت سرمایه‌گذاری برای شما پیش آمده است که در پروژه «الف» جریان نقدی زیادی در ۳ سال ابتدایی در اختیار دارید و پروژه‌ی «ب» پروژه‌ای با جریان نقدی زیاد در ۳ سال انتهایی باشد. در این شرایط ارزش فعلی خالص به شما می‌گوید که انتخاب پروژه‌ی «الف» منطقی‌تر است زیرا جریان نقدی ورودی امروز ارزش بیشتری نسبت به جریان نقدی ورودی آینده دارد. برای درک کامل این مساله در جدول زیر به مقایسه‌ی این دو پروژه‌ی خیالی پرداخته‌ایم.

همانطور که مشاهده می‌کنید هر دو پروژه می‌توانند سودآور باشند اما پروژه‌ی «الف» می‌تواند به مراتب شرایط بهتری را برای شما به ارمغان بیاورد.

۲. جامع

ارزش فعلی‌خالص تمام جریان‌های ورودی، خروجی، بازه‌ی زمانی و ریسک را در نظر می‌گیرد. این شاخص ابزاری جامع است که تمام جوانب سرمایه‌گذاری را در نظر می‌گیرد.از این رو فرآیند تصمیم‌گیری را برای شرکت‌ها آسان‌تر می‌کند. این شاخص نه تنها به ارزیابی و مقایسه‌ی پروژه‌ها کمک می‌کند بلکه به تشخیص سودآوری یا زیان‌دهی یک سرمایه‌گذاری خاص هم کمک می‌کند.

۳. ارزش سرمایه‌گذاری

ارزش فعلی‌خالص نه تنها بیانگیر سودآوری پروژه است بلکه ارزش کل سوددهی را نیز محاسبه می‌کند. برای مثال دو پروژه‌ی «الف» و «ب» که در بخش قبلی به بررسی آن‌ها پرداختیم به ترتیب ۲۰۶۷۷۰۷/۸۱ و ۱۲۸۵۷۴۰/۲۷تومان سود نصیب سرمایه‌گذار خواهند کرد. این شاخص در حقیقت میزان سود یا زیان را با تبدیل کردن آن به یک عدد مشخص و قابل مقایسه می‌کند.

محدودیت‌های روش ارزش فعلی خالص

۱. هیچ دستورالعملی برای محاسبه‌ی نرخ بازده‌‌ی مورد نیاز تعیین نشده است

اگر چه تمام محاسبه‌ی ارزش فعلی خالص به نرخ بازده بستگی دارد اما هیچ دستورالعمل مشخصی برای تعیین این نرخ وجود ندارد. تعیین این نرخ بسته به کسب و کارها می‌تواند متفاوت باشد. از این رو در برخی از موارد دیده شده است که ارزش فعلی خالص به درستی به دست نیامده است.

در حقیقت اگر نرخ بازده بالایی در نظر بگیرید ممکن است باعث منفی شدن ارزش فعلی خالص شوید. به همین ترتیب اگر نرخ بازده کمتری در نظر بگیرید ممکن است به اشتباه یک پروژه‌ی زیان‌ده را سودآور در نظر بگیرید. از این رو نرخ بازده‌ی اشتباه منجر به تصمیم‌گیری اشتباه می‌شود که ممکن است به قیمت از دست دادن فرصت‌های عالی و اسیر شدن در پروژه‌های زیان‌ده برای شما تمام شود.

برای درک بهتر این موضوع ارزش فعلی‌خالص یک پروژه‌ی فرضی را با در نظر گرفتن ۳ نرخ تنزیل متفاوت محاسبه کرده‌ایم که می‌توانید در جدول زیر نتایج را مشاهده کنید.

همانطور که مشاهده می‌کنید این پروژه در صورتی که نرخ تنزیل ۱۰ و ۱۵ درصد در نظر گرفته شود سودآور است. با این حال در صورتی که نرخ تنزیل ۲۵ درصد فرض شود این پروژه زیان‌ده خواهد بود.

علاوه بر این یکی دیگر از معایب ارزش فعلی‌خالص این است که هیچ تغییری در نرخ بازده را در فرمول در نظر نگرفته است. در حقیقت این نرخ را یک نرخ ثابت فرض کرده است. از این رو در صورت هر گونه تغییر در نرخ بازده ارزش فعلی خالص باید دوباره و بر اساس نرخ جدید محاسبه شود.

۲. نمی‌توان از ارزش فعلی برای مقایسه‌ پروژه‌های متفاوت استفاده کرد

یکی از معایب ارزش فعلی خالص این است که نمی‌توان از این شاخص برای مقایسه‌ی پروژه‌هایی که با یکدیگر هم‌اندازه نیستند استفاده کرد. در حقیقت ارزش فعلی خالص با توجه به فرمول خود به ناچار برای پروژهای بزرگ‌تر بیشتر از پروژه‌های کوچک‌تر است.

در حقیقت بازده‌ی پروژه‌ی کوچک‌تر به نسبت پروژه‌ی بزرگ‌تر ممکن است بیشتر باشد اما به طور کلی مقدار ارزش فعلی‌خالص آن کمتر است. اجازه دهید این موضوع را با مثال زیر بررسی کنیم.

• پروژه‌ی «الف» به سرمایه‌ای ۲۵ میلیون تومانی نیاز دارد. ارزش فعلی خالص این پروژه ۱۹ میلیون تومان برآورد شده است.
• پروژه‌ی «ب» به سرمایه‌ای ۵ میلیون تومانی نیاز دارد. ارزش فعلی خالص این پروژه ۶ میلیون تومان برآورد شده است.

اگر تنها به عدد ارزش فعلی خالص توجه کنیم بدون شک پروژه‌ی «الف» را نسبت به پروژه‌ی «ب» ترجیح می‌دهیم اما آیا این انتخاب، انتخابی درست است؟ خیر. همانطور که مشاهده می‌کنید پروژه‌ی «ب» بازده‌ی بیشتری نسبت به سرمایه‌ی خود به ارمغان خواهد آورد. بنابراین از این شاخص برای مقایسه‌ی پروژه‌هایی در اندازه‌های متفاوت نمی‌توان استفاده کرد زیرا تصمیم‌گیری با خطا همراه خواهد بود.

لازم به ذکر است از این شاخص برای مقایسه‌ی دو پروژه با دو بازه‌ی زمانی متفاوت هم نمی‌توان استفاده کرد.

۳. هزینه‌های پنهان

ارزش فعلی‌خالص شاخصی است که تنها ورودی و خروجی وجوه نقد یک پروژه یا استارتاپ را در نظر می‌گیرد. در حقیقت این شاخص هزینه‌های پنهان، هزینه‌های هدر رفته یا هزینه‌های اولیه را در نظر نمی‌گیرد. از این رو سودآوری پروژه ممکن است از دقت بالایی برخوردار نباشد. از آن گذشته ممکن است جریان‌های نقدی ورودی به درستی پیش‌بینی نشده باشند.

با وجود تمام این محدودیت‌ها و معایب این شاخص همچنان یکی از بهترین ابزارها برای بودجه‌بندی سرمایه‌ای به حساب می‌آید. با توجه به آمارها و شواهد محاسبه‌ی این شاخص یکی از پارامترهای مهم برای سرمایه‌گذاری در استارتاپ است.

سخن آخر

ارزش فعلی‌خالص یکی از شاخص‌هایی که هنگام سرمایه‌گذاری در استارتاپ یا یک پروژه باید در نظر گرفته شود به شمار می‌آید. این شاخص می‌تواند مثبت، منفی و صفر باشد. بدون شک اگر عدد نهایی این شاخص برای پروژه‌ای منفی باشد این فرصت چیزی به غیر از زیان برای شما به ارمغان نمی‌آورد. علاوه بر این در صورتی که این شاخص صفر شود فرصت سرمایه‌گذاری پیش روی شما نه منفعت مالی دارد و نه ضرری به بار می‌آورد.

آینده نامشخص است و فشارهای تورمی در طول زمان باعث تضعیف ارزش ریال می‌شوند. به همین دلیل محاسبه‌‌ی ارزش واقعی یکی از روش‌های خوب برای تصمیم‌گیری درباره‌ی سرمایه‌گذاری است که به خوبی ارزش زمانی پول را در دل خود جای می‌دهد.

با این حال به خاطر داشته باشید که مثبت بودن این شاخص می‌تواند گاهی اوقات شما را دچار اشتباه کند. در حقیقت به دلیل اشتباه‌هایی که در پیش‌بینی جریان‌های نقدی و همچنین نرخ تنزیل رخ می‌دهد نمی‌توان به این شاخص به طور کامل دل بست.

شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی نحوه‌ی سرمایه‌گذاری در استارتاپ و همچنین چگونگی جذب سرمایه برای ایده استارتاپی خود با کارشناسان ما در مرکز نوآوری و شتابدهی مایا تماس بگیرید.