شتاب‌دهنده بستری برای یاری رساندن، ارائه مشاوره، آموزش و پشتیبانی به استارتاپ‌ها با همکاری سازمان‌ها و سرمایه‌گذاران مختلف در سراسر جهان فراهم می‌کند. در حقیقت برنامه‌های شتابدهی برای کم کردن بار رقابت از روی دوش کسب و کارها شکل گرفته‌اند.
اگر چه شما می‌توانید با یک تیم قوی و با استعداد، مشتری‌های وفادار و دوستان و اطرافیان که از شما پشتیبانی مالی و عاطفی می‌کنند کسب و کار خود را پیش ببرید اما بدون شک تنهایی رقابت کردن در این بازار کاری آسان نخواهد بود.
شتاب‌دهنده استارتاپ برای هر کسب و کاری مناسب نیست زیرا برنامه‌های شتابدهی علاوه بر رقابتی بودن می‌توانند طاقت‌فرسا باشند. با این حال این برنامه‌ها توانسته‌اند کسب و کارهای نوپایی مانند دراپ‌باکس و ایربی‌ان‌بی را به شرکت‌های بنیادین در سطح جهان تبدیل کنند.
اما شاید این سوال مطرح شود که شتاب‌دهنده چیست و چه چیزی را برای استارتاپ‌ها به ارمغان می‌آورد. آیا برای کسب و کار من می‌تواند مفید باشد؟ در این یادداشت علاوه بر پاسخ دادن به این سوال‌ها به بررسی تفاوت شتاب‌دهنده‌ها با مراکز رشد هم خواهیم پرداخت. در ادامه با مایا همراه باشید.
شتاب‌دهنده استارتاپ
استارتاپ‌ها به طور معمول پس از پیوستن به برنامه‌های شتاب‌دهنده، آموزش، منتورینگ، شبکه‌سازی و تامین سرمایه‌ی اولیه دریافت می‌کنند. برنامه‌های شتابدهی برنامه‌های فشرده‌ی دو تا سه ماهه هستند که شرکت‌های تازه تاسیس برای تسریع رشد کسب و کار خود از آن‌ها بهره می‌برند.
لازم به ذکر است که اغلب شتاب‌دهنده‌ها به صورت گزینشی عمل می‌کنند. از این رو استارتاپ باید برای شرکت در این برنامه‌ها از حداقل‌هایی مانند تیم ثابت، حداقل محصول پذیرفتنی و مشخصات مشتری هدف برخوردار باشد.
اغلب استارتاپ‌ها به امید رهایی از مشکلات تامین مالی مستقیم از طرف سرمایه‌گذار به یک شتاب‌دهنده روی می‌آورند. برخی از برنامه‌های شتابدهی سرمایه‌ی مورد نیاز استارتاپ را به ازای سهم چند درصدی از سهام استارتاپ در اختیار آن‌ها می‌گذارد. با این حال در بعضی از برنامه‌ها مقداری از سرمایه بدون هیچ چشم‌داشتی در اختیار استارتاپ‌ها گذاشته می‌شود.
استارتاپ‌ها برای آماده‌سازی به منظور پیوستن به شتاب‌دهنده‌ها به طور معمول نیازی به تامین سرمایه اولیه ندارند. با این حال باید در نظر گرفت برای تولید یک محصول، گردآوری یک تیم و جذب مشتری مقداری پول لازم است تا استارتاپ واجد شرایط باشد. این مقدار سرمایه‌ی اندک را می‌توان از طریق بوت استرپینگ یا کمک مالی از طرف دوستان و اطرافیان تامین کرد.
در چند دهه گذشته تعداد شتاب‌دهنده‌های استارتاپ به طور قابل توجه‌ای افزایش یافته است. آمارها نشان می‌دهند که برنامه‌های شتابدهی از صفر برنامه در سال ۲۰۰۵ به ۲۰۰ برنامه در سال ۲۰۱۵ و بیش از ۲۰۰ برنامه در سال‌های گذشته رسیده‌اند.
برنامه‌های یک شتاب‌دهنده استارتاپ برای تمام طرفین درگیر از جمله استارتاپ، سرمایه‌گذاران و اقتصاد نفع دارد. با این حال آن‌ها تنها برنامه‌ی توسعه و رشد موجود برای استارتاپ‌ها به شمار نمی‌آیند. اغلب اوقات شتاب‌دهنده‌ها با مراکز رشد (انکوباتورها) اشتباه گرفته می‌شود. در ادامه به بررسی تفاوت آن‌ها و آنچه باعث برجسته شدن یک شتاب‌دهنده می‌شود می‌پردازیم.
مرکز رشد یا انکوباتور چیست
قبل از پرداختن به مقایسه ویژگی‌های انکوباتورها با شتاب‌دهنده‌ها ابتدا باید به تعریف دقیقی از مراکز رشد برسیم.
برخی از مراکز رشد نامزدهای خود را از طریق یک فرآیند گزینش انتخاب می‌کنند. با این حال ممکن است مرکز رشد تنها با شرکت یا کارآفرینی همکاری کند که از شبکه‌ی مشاوران او عبور کرده باشد. برخی از این مراکز روی بازارهای عمودی خاصی تمرکز دارند. برای مثال انکوباتور Monarq برنامه‌های حمایتی خود را به استارتاپ‌هایی با محوریت زنان اختصاص داده است.
برخی از مراکز رشد وقت و منابع خود را به حمایت از کسب و کارها یا کارآفرینان یک موقعیت جغرافیایی خاص اختصاص داده‌اند. در این حالت ممکن است از شرکت‌کنندگان در برنامه‌ی این مراکز رشد خواسته شود که برای یک بازه‌ی زمانی محدود یا نامحدود به ارائه خدمات در آن محل بپردازند.
شرکت‌کنندگان در برنامه‌های مراکز رشد وقت خود را با سایر کارآفرینان می‌گذارنند تا ایده‌های خود را انسجام ببخشند، مناسب‌ترین محصول برای بازار را مشخص کنند و در انتها یک برنامه‌ی کاری برای آینده تنظیم کنند. در این مرحله همچنین به بررسی مالکیت معنوی پرداخته می‌شود.
برنامه‌های مراکز رشد به طور معمول چند ماه طول می‌کشند و در انتهای برنامه کارآفرین یک نمونه‌ی آزمایشی را به سرمایه‌گذاران و سایر افراد فعال در شبکه‌ی مرکز رشد ارائه می‌دهد.
تفاوت شتاب‌دهنده و مرکز رشد (انکوباتور)
انکوباتور به کارآفرینان کمک می‌کند تا ایده‌های کسب و کار خود را عملی کنند در حالی که یک شتاب‌دهنده رشد استارتاپ موجود با حداقل محصول (MVP) را تسریع می‌بخشد. مراکز رشد در یک بازه‌ی زمانی تا زمان ارائه‌ی ایده یا محصول به سرمایه‌گذار یا مصرف‌کننده در کنار کارآفرین می‌مانند.
برای درک بهتر تفاوت ویژگی‌های شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد در جدول زیر خصوصیات آن‌ها با یکدیگر مقایسه شده است.
| شتاب‌دهنده | انکوباتور | |
| پیش‌نیازها | کسب و کار تاسیس شده با حداقل محصول پذیرفتنی | ایده یا طرح کسب و کار |
| تقاضانامه | بسیار رقابتی؛ شرکت برای همه آزاد است. | فرآیند رقابتی؛ بر اساس جامعه یا صنعت محدود شده است. |
| جدول زمانی | ۳ تا ۶ ماه؛ دقیق و بدون انعطاف | تا ۲ سال؛ انعطاف‌پذیر |
| هدف | تسریع رشد استارتاپ‌های تاسیس شده | ساخت پایه و اساس استارتاپ‌های جدید |
| پشتیبانی | سرمایه‌گذاری بذری، شبکه‌سازی، مشاوره و منتورینگ | فضای دفتری، پشتیبانی حقوقی، برنامه‌ریزی، نمونه‌سازی اولیه و توسعه محصول |
| منابع مالی | وجوه خصوصی؛ اغلب به ازای دریافت سهام | اغلب از دانشگاه‌ها یا مراکز علمی و فناوری |
آیا کسب و کار شما برای پیوستن به یک شتاب‌دهنده آماده است
شاید این سوال مطرح شود که آیا پیوستن به یک شتاب‌دهنده برای شما مناسب است یا خیر. اگر به فکر استفاده از خدمات شتابدهی هستید باید ابتدا به سوال‌های زیر پاسخ دهید تا مشخص شود که آیا شما برای این کار آماده هستید یا خیر.
آیا شما به سرعت رشد خواهید کرد؟ اگر شرکت شما توانسته به نرخ چشم‌گیری از مشتری و کارمند دست پیدا کند به احتمال زیاد برای پیوستن به یک شتاب‌دهنده به منظور حرکت به سمت سطوح بالاتر آماده است.
آیا شما برای منتورینگ تخصصی آماده هستید؟ آیا می‌توانید مشکلات خود را بیان کنید؟ اگر سوالات بی‌جواب خاصی دارید که تنها متخصصان می‌توانند به آن‌ها پاسخ دهند وقت آن است که به یک برنامه‌ی شتابدهی بپیوندید.
آیا مشتری دارید و پروفایل مشتری هدف خود را مشخص کرده‌اید؟ شتاب‌دهنده برای استارتاپی می‌تواند مفید باشد که می‌دانند قرار است محصول خود را به کسی بفروشند و همچنین به تحقیق گسترده برای تعمیق بخشیدن به پروفایل مشتری خود علاقه دارند.
آیا شما مایل به نقل مکان هستید؟ برای استفاده از تمام منابع و پیشنهادهای برخی از شتاب‌دهنده‌ها به جابجایی فیزیکی نیاز است. شما به این نقل مکان به چشم یک فداکاری کوچک برای دستیابی به اهداف بزرگ‌تر و رشد کسب و کار خود نگاه کنید.
توان پرداخت هزینه‌ها را دارید؟ اگر چه یکی از وظایف اصلی یک شتاب‌دهنده تامین سرمایه‌ی اولیه است اما الزامی در پرداخت هزینه‌ها از طرف برنامه‌ی شتابدهی وجود ندارد. قبل از هر چیزی اطمینان حاصل کنید که تیم و کسب و کار شما قادر به پرداخت هزینه‌های چند ماهی را که به طور فشرده صرف رشد خود می‌کنید دارد.
اگر کنکجاو هستید که بدانید یک شتاب‌دهنده چه مزیتی برای شما به دنبال دارد در بخش بعد با ما همراه باشید.
یک شتاب‌دهنده چگونه به شما کمک می‌کند
تمام شتاب‌دهنده‌ها به یک روش فعالیت نمی‌کنند اما به طور کلی می‌توان گفت روند مشابه‌ای را دنبال می‌کنند. اگر به دنبال همکاری با یک شتاب‌دهنده استارتاپ هستید مراحل زیر را از ابتدا تا انتها انجام دهید.
۱. شتاب‌دهنده خود را انتخاب کنید
صدها برنامه‌ی شتابدهی در ده‌ها شهر مختلف وجود دارد. این برنامه‌ها بسته به مکان، صنعت، متخصصان فعال در برنامه، فرصت‌های تامین اعتبار و نوع شبکه‌ای که شما را به آن متصل می‌کنند متفاوت هستند.
بیشتر شتاب‌دهنده‌های ایرانی در شهرهای بزرگی مانند تهران، شیراز و اصفهان مستقر شده‌اند. با این حال شما می‌توانید خود را محدود به منابع داخلی نکنید و به سراغ یک شتاب‌دهنده استارتاپ فعال در خارج از کشور بروید. همه چیز بستگی به شرایط شما دارد.
برای پیدا کردن یک شتاب‌دهنده مناسب چه مواردی را باید در نظر گرفت
قبل از ارسال درخواست خود بهتر است تحقیقات گسترده‌ای درباره‌ی شتاب‌دهنده‌ها انجام دهید تا مناسب‌ترین گزینه برای کسب و کار خود را مشخص کنید. برای پیدا کردن گزینه‌ی مناسب موارد زیر را در نظر بگیرید:
- تایید اجتماعی. کدام استارتاپ حاصل برنامه‌های کدام شتاب‌دهنده است؟ چه میزان بودجه‌ای دریافت کرده‌اند؟ مطمئن شوید که آن‌ها امروز کسب و کاری موفق هستند. نام و اعتبار در دنیای کارآفریینی مانند سایر حوزه‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است در ارتباط بودن با یک شتاب‌دهنده معتبر می‌تواند به رشد کسب و کار شما پس از پایان برنامه شتابدهی کمک کند.
- روابط و شبکه‌ها. هر شتاب‌دهنده استارتاپی می‌تواند روابط و شبکه‌ی خاصی در اختیار شما بگذارد. علاوه بر این شما باید بررسی کنید که هر کدام از شتاب‌دهنده‌ها چه نوع متخصص و مربی در اختیار شما می‌گذارند. آیا آن‌ها با کسب و کار شما مرتبط هستند؟ شبکه‌ای که در برنامه‌ی شتابدهی به دست می‌آورید یکی دیگر از عواملی است که موفقیت شما را پس از پایان برنامه‌ی شتابدهی تضمین می‌کند.
- صنعت. برخی از شتاب‌دهنده‌ها با شرکت‌های دیجیتال مارکتینگ همکاری می‌کنند. برخی از آن‌ها در زمینه‌ی امور مالی تخصص دارند. ممکن است برخی از آن‌ها در حوزه‌ی امنیت سایبری فعالیت کنند. به دنبال برنامه‌ای باشید که با محصول و کسب و کار شما همسو باشد تا بتوانید از منابع آن بهره ببرید.
- مکان. همانطور که اشاره شد شما می‌توانید خود را به مرزها محدود نکنید. با این حال به خاطر داشته باشید که برای حضور در برنامه‌های یک شتاب‌دهنده به احتمال زیاد به جابجایی و نقل مکان نیاز پیدا خواهید کرد. از این رو امکان دور شدن از محل زندگی بسیار دشوار است. به این دلیل بهتر است با در نظر گرفتن توان و شرایط استارتاپ خود عمل کنید.
۲. ارسال درخواست برای شتاب‌دهنده
عکس سوم
پیوستن به یک شتاب‌دهنده استارتاپ امری بسیار دشوار است. معروف‌ترین برنامه‌های شتابدهی در دنیا تنها ۱ تا ۳ درصد برنامه‌های خود را می‌پذیرند.
برای کسب رتبه در بین تمام درخواست‌ها باید روند ارسال درخواست خود را جدی بگیرید. شما به احتمال زیاد علاوه بر تقاضای کتبی باید در چند مصاحبه مستقیم حضوری شرکت کنید.
یک شتاب‌دهنده چه انتظاری از متقاضیان دارد
اغلب شتاب‌دهنده‌ها به دنبال ویژگی‌ها و خصوصیت‌های مشابه‌ای هستند. برای استفاده از خدمات شتابدهی یک شتاب‌دهنده مطمئن شوید ویژگی‌های زیر را در تقاضانامه‌ی خود بگنجانید:
- آموزش‌پذیر بودن. اگر متخصصان برنامه‌های شتاب‌دهنده راهنمایی و آموزشی در اختیار شما بگذارند آیا آن‌ها را می‌پذیرید؟ آیا قرار است پیشنهادهای آن‌ها را به کار بگیرید و به نظرات تخصصی آن‌ها درباره‌ی کسب و کار، محصول و رشد خود گوش دهید یا خیر؟ تواضع و آموزش‌پذیر بودن شما برای شتاب‌دهنده‌ها بسیار حائز اهمیت است.
- حداقل محصول پذیرفتنی (MVP) و مشتریان واقعی. بدون یک محصول پذیرفتنی و پروفایل مشتری هدف شتاب‌دهنده‌ها به تقاضانامه‌ی شما توجه نخواهند کرد.
- مزیت رقابتی. چه چیزی استارتاپ شما را متمایز می‌کند؟ آیا می‌توانید مزیت رقابتی و ارزش پیشنهاد خود را در یک تا دو جمله با داده‌های واقعی ارائه دهید؟ به خاطر داشته باشید که یک شتاب‌دهنده هزاران درخواست را بررسی می‌کند. با روایت صحیح داستان خود شانس دیده شدن و به خاطر سپرده شدن را افزایش دهید. فراموش نکنید که شتاب‌دهنده‌ها مانند شما به دنبال بهره‌مندی از موفقیت کسب و کار شما هستند.
- تیم قدرتمند. چه کسی کسب و کار شما را به سمت موفقیت سوق می‌دهد؟ شتاب‌دهنده تنها به دنبال یک محصول قدرتمند نیستند. آن‌ها همچنین به دنبال یک تیم قدرتمند و با استعداد هستند. اگر مهارت‌های تیم شما با نیازهای کسب و کارتان مطابقت داشته باشد و پویایی منسجمی از خود نشان دهید احتمال پذیرفته شدن درخواست شما افزایش پیدا می‌کند.
- شبکه. آیا قبل از ارسال درخواست به منظور استفاده از خدمات شتاب‌دهنده با سایر فعالان در صنعت خود ارتباط برقرار کرده‌اید؟ نمایش یک شبکه‌ی قدرتمند می‌توانند به خوبی این مساله را منعکس کند که شما برای گسترش کار خود آماده هستید. به خاطر داشته باشید نام بردن افراد مشهور و فعال در حوزه‌ی کاری خود نمی‌تواند به اندازه‌ی یک شبکه‌ی منسجم به شما کمک کند.
۳. تمرکز، یادگیری و رشد
فرآیند ارسال درخواست و گزینش بسیار دشوار است اما پس از پذیرفته شدن سفر شما آغاز می‌شود. برای جابجا شدن به محل شتاب‌دهنده، گردآوری تیم خود و شروع کردن آماده باشید.
در یک برنامه شتابدهی منتظر موارد زیر باشید:
- فضای کاری در اختیار شما گذاشته می‌شود تا تیم شما بتواند روی برنامه‌ی شتاب‌دهنده و فرصت‌های آموزشی تمرکز کند.
- سمینارها و کارگاه‌های آموزشی در موضوع‌های مختلف از جمله مشاوره‌ی حقوقی و تولید محصول برگزار می‌شود.
- فرصت منتورینگ گروهی و فردی به کمک متخصصان حوزه‌ی کسب و کار شما، سرمایه‌گذاران و سایر بنیان‌گذاران فراهم می‌شود.
- فرصت شبکه‌سازی با سرمایه‌گذاران و سایر استارتاپ‌های نوپا و همچنین رهبران بازار برای شما فراهم می‌شود که می‌تواند منجر به کمک مالی و جذب در آینده شود.
۴. ارائه مدل کسب و کار برای دریافت سرمایه‌ی مورد نیاز
آنچه که یک شتاب‌دهنده را از یک مرکز رشد متمایز می‌کند نحوه‌ی خروج استارتاپ‌ها از برنامه‌های شتابدهی است. در انتهای برنامه شما باید مدل کسب و کار خود را در یک روز ارائه دهید.
این ارائه به این دلیل در نظر گرفته شده است که شرکت‌کننده تمام چیزهایی که طی یک برنامه آموخته است و روی آن‌ها کار کرده است را به اشتراک بگذارد.این فرآیند همچنین برای تامین سرمایه و دریافت بودجه در نظر گرفته شده است.
پس از پایان برنامه فارغ‌التحصیلان شتاب‌دهنده از پشتیبانی مستقیم و غیرمستقیم بهره‌مند خواهند شد. این پشتیبانی‌ها عبارتند از:
- روابط عمومی
- روابط و شبکه‌های حرفه‌ای
- منابع انسانی
- مشارکت هیئت مدیره
- فضای کار
- روابط مادام العمر و یک شبکه‌ی قوی از فارغ‌التحصیلان
سخن آخر
با توجه به مطالب بیان شده پاسخ این سوال که آیا پیوستن به شتاب‌دهنده استارتاپ می‌توانید مفید باشد یا خیر به شرایط شما و آنچه که می‌خواهید بستگی دارد. اگر چه ممکن است شتاب‌دهنده آینده‌ی شما را تغیر دهد اما به خاطر داشته باشید از آنجایی که به فداکاری زیادی نیاز دارد که برای ماه‌ها زمان و انرژی و منابع خود را باید به آن اختصاص دهید ممکن است برای شما گزینه‌ی مناسبی نباشد.
شما نمی‌توانید دو شتاب‌دهنده استارتاپی را پیدا کنید که یکسان عمل کنند. در حقیقت صرف نظر از اینکه در کدام حوزه فعالیت می‌کنید یا چه نوع محصولی را ارائه می‌کنید یک شتاب‌دهنده برای شما وجود دارد. برای یافتن برنامه مناسب و استفاده‌ی حداکثری از تجربه شتاب‌دهنده خود توصیه می‌شود نکات بیان شده را جدی بگیرید تا بتوانید بر اساس توان و شرایط خود تصمیم بگیرید.
شما همچنین می‌توانید با برقراری ارتباط با کارشناسان ما علاوه بر یافتن پاسخ سوال‌های خود از خدمات شتابدهی مایا هم استفاده کنید تا فرآیند رشد و توسعه‌ی کسب و کار خود را تسریع ببخشید.
